De eerste keer dat je kind te maken krijgt met rouw en verlies, is vaak wanneer een opa of oma komt te overlijden. Voor jonge kinderen is dit doorgaans een verwarrend, ingewikkeld en moeilijk te behappen concept. Helaas krijgen veel kinderen in deze periode te maken met een dergelijk verlies. Veel ouders kampen met vragen hoe ze er voor hun kinderen kunnen zijn, zeker wanneer een normaal afscheid niet mogelijk is.
Een ingewikkeld concept
Dat de dood bij het leven hoort is voor veel kinderen een ingewikkeld concept. Zeker als ze nog erg jong zijn is het moeilijk te begrijpen wat er dan precies gebeurt met de overledene na de dood. Wanneer opvoeders niet duidelijk zijn in hun voorlichting bestaat de kans dat het kind zelf dingen gaat invullen. Het is heel begrijpelijk om een slecht bericht minder erg te maken of te verzachten, maar daardoor kan ook onbegrip ontstaan. En dat terwijl een goed afscheid erg belangrijk is bij de verwerking van het verdriet.
Concreet maken
Door concreet te maken wat ‘dood zijn’ precies is, kan het kind beginnen met verwerken. Dat concreet maken doe je door de zichtbare zaken te benoemen, zoals: iemand die dood is kan niet meer lopen, eten of lachen. Als je dood bent dan kun je niet meer praten, niet meer zien, niet meer voelen en zie je er een beetje anders uit. Het lichaam voelt koud en stijf. Door het benoemen van zichtbare en tastbare veranderingen weet een kind wat het kan verwachten, ook als het opa of oma nog een keer gaat bezoeken.
Geen contact
Een uitvaart is doorgaans een belangrijk onderdeel van het afscheid nemen van een overledene en het laatste moment waarop de familie opa of oma nog een keer ziet. Maar wat nu als dit niet kan? Door de huidige coronamaatregelen kan het zijn dat je als gezin dit ritueel moet overslaan, wat ook betekent dat er niet geknuffeld kan worden met naasten of je niet bij je familie kunt zijn. Dat is in de eerste plaats heel verdrietig, maar ook mist er zo een belangrijk en noodzakelijk ritueel wat bij een goed rouwproces hoort.
Alsof het niet echt is
De uitvaart en het laatste afscheid zorgen voor een besef dat iemand echt dood is en dat het tijd is voor rouw. Dat besef daalt een stuk moeilijker in wanneer je slecht nieuws op afstand hoort, maar zelf niet deel kan uitmaken van het afscheid. Voor sommige kinderen (én volwassenen!) kan het net voelen alsof het niet echt gebeurt. Om het verdriet toch een plekje te geven en ook de kinderen te ondersteunen bij de verwerking, kan het raadzaam zijn na te denken over welke andere passende rituelen je zou kunnen uitvoeren.
Andere passende rituelen
Zo kan een begrafenis tegenwoordig vaak met videobeelden meegekeken worden. Een ander idee is om met gepaste afstand een erehaag te maken. Maar ook thuis zijn er dingen die je kunt doen om het overlijden een plekje te geven. Laat het kind foto’s, tekeningen of andere objecten met een betekenis meegeven om bij de overledene op de kist te leggen. Of ruim een hoekje in dat je versiert met betekenisvolle dingen en kaarsjes als eerbetoon aan de overledene. Een goed afscheid is belangrijk, voor jou én je kind.
Voor ouder en kind
Na het overlijden van een dierbare kan het lastig zijn om je kind te ondersteunen in het rouwproces, zeker als je er zelf ook middenin zit. Maar ook als je kind om andere redenen slecht in zijn of haar vel zit kan het zijn dat je wat hulp kunt gebruiken. In dat geval kan een kindercoach je helpen. Zo bied ik een speciale workshop aan om je als ouder de handvatten aan te reiken waarmee je je kind zo goed mogelijk kan helpen bij het verwerken van verlies. Mochten er juist veel vragen zijn rondom de coronamaatregelen en afscheid nemen, dan kun je altijd vrijblijvend contact opnemen.